Invoering van een algemene publieke databank voor gerechtelijke beslissingen
De wet van 5 mei 2019 “tot wijziging van het Wetboek van strafvordering en het Gerechtelijk Wetboek wat de bekendmaking van de vonnissen en arresten betreft” werd gepubliceerd op 16 mei 2019. De belangrijkste vernieuwing bestaat erin dat rechterlijke beslissingen in de regel zullen dienen te worden opgenomen in een “publiek toegankelijke elektronische databank van vonnissen en arresten van de rechterlijke orde”. Uit de beslissing worden de gegevens die de rechtstreekse identificatie van de partijen en de andere personen betrokken in de zaak toelaten, weggelaten.
Voorts zal de regel dat het vonnis dient te worden uitgesproken door de voorzitter van de kamer die het gewezen heeft worden gewijzigd: voortaan zou enkel het dispositief moeten worden “uitgesproken” (al is in burgerlijke zaken de daadwerkelijke voorlezing van het vonnis in openbare zitting reeds een rariteit).
Op deze principes zullen enkele afwijkingen gelden. Zo blijft de integrale voorlezing van de rechterlijke uitspraak in openbare zitting nog mogelijk wanneer dit een meerwaarde zou bieden (de voorbereidende werken verwijzen hiervoor naar zaken van publiek belang). De rechtbank kan hiertoe ambtshalve beslissen, ofwel op verzoek van de partijen. Wanneer de opname in de databank onmogelijk is zou de integrale uitspraak door de kamervoorzitter nog steeds vereist zijn, al wordt alternatief de mogelijkheid geboden om in de plaats daarvan het vonnis voor het publiek ter beschikking te stellen in de zittingszaal tot aan het einde van de zitting. Wanneer de procedure in raadkamer is verlopen, kan de voorzitter van de kamer bovendien beslissen dat bepaalde onderdelen van de in het vonnis opgenomen motivering weggelaten dienen te worden uit de databank wegens privacy-overwegingen.
De wijzigingen zullen op burgerlijk vlak worden ingevoerd door een wijziging van het artikel 782bis Ger.W. (voor gewone vonnissen en arresten) en het artikel 1109 Ger.W. (voor arresten van het Hof van Cassatie). Er zijn ook diverse wijzigingen aan het Wetboek van Strafvordering.
Deze nieuwe wet hangt bovendien samen met een recente Grondwetswijziging. Het artikel 149 GW bepaalde voorheen immers ook dat het vonnis in openbare terechtzitting wordt uitgesproken. Bij een op 12 mei 2019 in werking getreden grondwetswijziging werd deze vereiste vervangen door de openbare bekendmaking op de wijze voorzien door de wet. Voor strafzaken voorziet het artikel 149 GW nu ook uitdrukkelijk dat (enkel) het beschikkend gedeelte van het vonnis dient te worden uitgesproken in openbare terechtzitting.
De wet van 5 mei 2019 treedt echter pas in werking op een door de Koning te bepalen datum en uiterlijk op 1 september 2020. Ook de modaliteiten van deze publiek toegankelijke elektronische databank zouden nog door de uitvoerende macht moeten worden uitgewerkt.
