Artikel 2277 BW bepaalt dat termijnen van altijddurende renten en van lijfrenten, die van uitkeringen tot levensonderhoud, huren van huizen en pachten van landeigendommen, interesten van geleende sommen, en, in het algemeen, al wat betaalbaar is bij het jaar of bij kortere termijnen door verloop van vijf jaren verjaren. Drie beslissingen gepubliceerd in dit nummer belichten de voorwaarden voor deze verkorte verjaringstermijn.

Een onbetwiste en uitdrukkelijk in artikel 2277 BW voorziene voorwaarde voor de korte verjaringstermijn is de periodieke betaalbaarheid van de schuld. In een arrest van 13 maart 2008 [2] verduidelijkte het Hof van Cassatie dat een periodieke berekening van een schuld niet gelijkstaat aan een periodieke betaalbaarheid ervan: “De enkele omstandigheid dat een schuld bij het jaar of bij een kortere termijn berekend wordt, houdt niet noodzakelijk in dat die schuld een periodiek betaalbare schuld uitmaakt bedoeld in het artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek.” In dat geval was een vergoeding gevorderd voor de terbeschikkingstelling van signalisatiemateriaal door de politie. Deze vergoeding was weliswaar berekend per dag, maar was niet periodiek betaalbaar [3]. Ook moratoire interesten (schadevergoeding wegens de laattijdige uitvoering van een geldschuld) zijn in de regel niet periodiek betaalbaar, al worden zij berekend in functie van het tijdsverloop. Het hof van beroep te Brussel oordeelde dan ook terecht in een arrest van 22 juni 2009 [4] dat de moratoire interesten niet vallen onder één van de categorieën die zijn opgesomd in artikel 2277 BW. Compensatoire interesten (schadevergoeding wegens de laattijdige uitvoering van een waardeschuld) zijn trouwens om dezelfde reden evenmin onderworpen aan de vijfjarige termijn [5].

Bovenop de voorwaarde van de periodieke betaalbaarheid werd in het verleden verdedigd dat de vijfjarige termijn voorbehouden was aan schulden die het karakter hebben van 'inkomsten' in tegenstelling tot 'kapitaalschulden'. Schulden voor energieverbruik waren volgens het Hof van Cassatie kapitaalschulden die aldus niet onderworpen werden aan de verkorte verjaringstermijn [6]. Het onderscheid tussen inkomsten en kapitaalschulden is echter niet heel duidelijk. Het Grondwettelijk Hof oordeelde daarenboven dat er een schending was van het gelijkheidsbeginsel indien de verkorte verjaringstermijn zou worden ontnomen aan facturen voor waterverbruik [7] of mobiele telefonie [8]. De vereiste van 'inkomsten' in tegenstelling tot kapitaalschuld werd daarom verlaten, en nu wordt aangenomen dat periodieke facturen voor water, energie of telefonie verjaren na vijf jaar. Het in dit nummer gepubliceerde cassatiearrest van 25 januari 2010 [9] bevestigt dat facturen voor mobiele telefonie betaalbaar bij termijnen korter dan één jaar verjaren na vijf jaar en voegt eraan toe dat het hernemen van de onbetaalde periodieke schulden in één globale afrekening hun periodiek karakter niet ontneemt.

Dat de voorwaarde van 'inkomsten' werd verlaten, betekent evenwel niet dat de periodieke betaalbaarheid de enige voorwaarde is voor de toepassing van de vijfjarige termijn. Deze periodieke betaalbaarheid is een noodzakelijke maar niet een voldoende voorwaarde voor de verkorte verjaringstermijn. Artikel 2277 BW strekt er immers toe de termijnschuldenaar te beschermen tegen een voortdurende aangroei van zijn schuld door het verloop van de tijd [10]. Niet alle periodiek betaalbare schulden groeien aan door het tijdsverloop. Een kapitaalschuld waarvan het globaal bedrag vooraf bepaald is, maar die betaalbaar is in verschillende schijven neemt niet toe met de tijd [11], hoogstens kan worden gesteld dat het opeisbaar deel van deze schuld toeneemt met de tijd. Het past dus artikel 2277 BW enkel toe te passen op periodiek betaalbare schulden (betaalbaar per jaar of per kortere periodes) die aangroeien door het verloop van de tijd [12]. Periodiek betaalbare schulden die niet aangroeien door het tijdsverloop vallen niet onder de verkorte verjaringstermijn.