De Ministerraad van 30 maart 2018 heeft het voorontwerp van wet goedgekeurd ter invoeging van Boek V – “De Verbintenissen” in het nieuw Burgerlijk Wetboek. Het voorontwerp werd ter advies voorgelegd aan de Raad van State.

Boek V van het toekomstig Burgerlijk Wetboek (met de artikels 5.1 tot en met 5.344) wordt een vrij sluitende regeling van het Belgisch verbintenissenrecht, met inbegrip van de regels inzake contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid, met dien verstande dat de regels omtrent buitencontractuele aansprakelijkheid (artikels 5.141 tot en met 5.211) nog niet zijn goedgekeurd in Ministerraad maar nog het voorwerp uitmaken van een openbare raadpleging.

Het voorontwerp strekt er in de eerste plaats toe een einde te stellen aan het lacunair karakter van het Burgerlijk wetboek, door de heersende, en meestal unanieme rechtspraak te codificeren en door bestaande artikels te herfomuleren ter verduidelijking. Veel nieuwe of aangepaste artikels zijn vrij consensueel maar maken nu tenminste deel uit van een coherent geheel. Wat betreft het contractenrecht kan men wijzen op onder meer de regels inzake aanbod en aanvaarding, de wilsgebreken, het “misbruik van omstandigheden” (nieuwe wettelijke term voor de door de rechtspraak ontwikkelde gekwalificeerde benadeling), de hoedanigheid, het voorwerp, het verbod op rechtsmisbruik, de regels inzake overmacht, de niet-uitvoeringsexceptie, de uitvoering in natura en vervanging van de schuldenaar, de vergoedbare schade, het beding ten behoeve van een derde, de derdenmedeplichtigheid, de schijnvertegenwooordiging, en veel meer.

Naast de onderwerpen die het voorwerp uitmaken van een heldere codificatie met vaak nuttige nuanceringen, zijn er ook meer innoverende artikels in het voorontwerp:

• Een regeling bij tegenstrijdige algemene voorwaarden (zgn. “battle of the forms”);
• Een flexibele toepassing van de nietigheidssanctie, waarvan de vordering overigens voortaan zal verjaren na 5 jaar (ipv 10 jaar);
• Inzake precontractuele aansprakelijkheid wegens foutief afbreken van onderhandelingen zal maximaal het verlies van de verwachte netto-voordelen van het niet gesloten contract vergoed worden, doch dit slechts wanneer, in uitzonderlijke omstandigheden, het rechtmatig vertrouwen is gewekt dat het contract zonder enige twijfel gesloten zal worden.
• Een nieuwe algemene interpretatieregel bij toetredingscontracten;
• Het toelaten van bepaalde remedies (met name de niet-uitvoeringsexceptie en de ontbinding) bij zgn. “anticipatory breach”, met andere woorden als de medecotractant nog niet in gebreke is, maar het evident is dat hij het zal zijn;
• De prijsvermindering als nieuwe sanctie;
• De mogelijkheid tot partiële ontbinding, als de tekortkoming slechts een gedeelte van het contract aantast;
• Een nieuwe beoordeling van de geldigheid van strafbedingen (voortaan schadebedingen genoemd). Waar zo een beding vroeger getoetst moest worden aan de potentiële schade, kan het voortaan door een rechter gematigd worden zodra het “kennelijk onredelijk” is, waarbij rekening wordt gehouden niet enkel met de schade, maar ook met alle andere omstandigheden, in het bijzonder met de rechtmatige belangen van de schuldeiser;
• Naast de gecodificeerde jurisprudentiële regels inzake exoneratiebedingen bepaalt het voorontwerp dat het beding dat de schuldenaar bevrijdt van zijn fout (in het oorspronkelijk voorontwerp gold deze regel enkel bij zware fout) voor niet geschreven wordt gehouden als die fout het leven of de fysieke integriteit van een persoon aantast;
• De duur van een contract mag niet langer zijn dan 99 jaar;
• Het voorontwerp regelt het verval van een verbintenis door het wegvallen van het voorwerp en de eventuele impact ervan op de overeenkomst;
• …

Het voorontwerp, dat dus veel meer behelst dan een codificatie, legt ook meteen de structuur vast van het nieuw Burgerlijk wetboek, dat als volgt zal zijn onderverdeeld:

Boek 1. Algemene bepalingen;

Boek 2. Personen, familie en relatievermogensrecht;

Boek 3. Goederen ;

Boek 4. Erfenissen, schenkingen en testamenten;

Boek 5. Verbintenissen ;

Boek 6. Bijzondere overeenkomsten ;

Boek 7. Zekerheden ;

Boek 8. Bewijs ;

Boek 9. Verjaring.