Hof van Cassatie 13 januari 2017
|
ONBEHEERDE NALATENSCHAP
Pauliaanse vordering - Curator - Bevoegdheid
Een onbeheerde nalatenschap doet een samenloop ontstaan tussen de schuldeisers. De door de rechtbank aangestelde curator beheert de nalatenschap en is belast met de tegeldemaking van het actief en de betaling van het passief overeenkomstig de regels die gelden bij de beneficiaire aanvaarding.
Een pauliaanse vordering (art. 1167 BW) strekt tot vergoeding van de schade die de bedrieglijke verarming van de schuldenaar aan de schuldeiser berokkent. Bij de bedrieglijke overdracht van een vermogensbestanddeel door de schuldenaar, bestaat de vergoeding van deze schade in beginsel hierin dat die overdracht aan de agerende schuldeiser niet tegenwerpelijk is, zodat hij tot executie op het overgedragen vermogensbestanddeel kan overgaan. De niet-tegenwerpelijkheid heeft een relatieve werking en strekt slechts in het voordeel van de schuldeiser die de pauliaanse vordering met succes heeft ingesteld.
Indien een van de samenlopende schuldeisers een pauliaanse vordering heeft ingesteld waardoor de eigendomsoverdracht van een bepaald goed dat de overledene toebehoorde hem niet tegenwerpelijk is, heeft zulks niet tot gevolg dat dit goed tot het actief van de nalatenschap behoort waarvoor de curator bevoegd is om op te treden.
|
SUCCESSION VACANTE
Action paulienne - Curateur - Compétence
Une succession vacance fait naître un concours entre les créanciers. Le curateur désigné par le tribunal gère la succession et est chargé de la réalisation de l'actif et du paiement du passif selon les règles prévalant en matière d'acceptation bénéficiaire.
Une action paulienne (art. 1167 C. civ.) tend à réparer le dommage causé à un créancier par l'appauvrissement frauduleux du débiteur. Lors d'un transfert frauduleux d'un élément d'actif par le débiteur, l'indemnisation de ce dommage consiste en principe en l'inopposabilité de ce transfert au créancier agissant, de sorte qu'il puisse procéder à une exécution sur l'élément d'actif transféré. L'inopposabilité n'a qu'une portée relative valant uniquement en faveur du créancier qui a introduit l'action paulienne avec succès.
Si un des créanciers concurrents a introduit une action paulienne qui rend le transfert de la propriété d'un bien déterminé qui appartenait au défunt inopposable à son égard, cela n'implique pas que ce bien fait partie de l'actif de la succession pour laquelle le curateur a la compétence d'agir.
|
Outland nv / OVAM
| Zet.: E. Dirix (voorzitter), A. Fettweis en A. Smetryns (sectievoorzitters), B. Wylleman en K. Moens (raadsheren) |
| OM: A. Van Ingelgem (advocaat-generaal) |
| Pl.: Mrs. B. Maes en H. Geinger |
| Zaak: C.16.0139.N |
| I. | Rechtspleging voor het Hof |
Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Gent van 26 november 2015.
Sectievoorzitter Eric Dirix heeft verslag uitgebracht.
Advocaat-generaal André Van Ingelgem heeft geconcludeerd.
| II. | Cassatiemiddel |
De eiseres voert in haar verzoekschrift dat aan dit arrest is gehecht, een middel aan.
| III. | Feiten |
Uit de stukken waarop het Hof vermag acht te slaan, blijken de volgende feiten:
- wijlen G.C. was eigenaar van een aantal vervuilde gronden gelegen te Maldegem-Middelburg;
- OVAM (de verweerster) ging over tot herstelmaatregelen en maakte aanspraak op vergoeding van de kosten ervan;
- ten einde haar schuldvordering veilig te stellen liet OVAM op 2 juni 1992 bewarend beslag leggen op andere niet-vervuilde percelen van wijlen G.C.;
- hiertegen derdenverzet werd gedaan door de eiseres die aanvoerde dat zij eigenaar was geworden van deze onroerende goederen ten gevolge van de inbreng in de vennootschap op 23 maart 1992;
- OVAM met succes deze inbreng heeft aangevochten op grond van artikel 1167 Burgerlijk Wetboek en deze eigendomsoverdracht haar niet-tegenwerpelijk werd verklaard bij beschikking van de beslagrechter;
- deze beslissing werd bevestigd in hoger beroep en het cassatieberoep tegen het arrest van het hof van beroep werd verworpen;
- wijlen G.C. overleed op 14 januari 2000 en de rechtbank te Gent stelde op 3 mei 2001 meester M.H. aan als curator over de onbeheerde nalatenschap;
- OVAM deed begin 2002 aangifte van haar schuldvordering tot beloop van 7.891.104,44 EUR;
- OVAM heeft op 3 maart 2013 de curator gedagvaard opdat deze zou overgaan tot de verkoop van de genoemde percelen teneinde de opbrengst aan te wenden tot voldoening van haar schuldvordering.
| IV. | Beslissing van het Hof |
| Beoordeling |
1. Een onbeheerde nalatenschap zoals bedoeld in artikel 813 Burgerlijk Wetboek doet een samenloop ontstaan tussen de schuldeisers.
De door de rechtbank aangestelde curator beheert de nalatenschap en is belast met de tegeldemaking van het actief en de betaling van het passief overeenkomstig de regels die gelden bij de beneficiaire aanvaarding.
2. De curator van een onbeheerde nalatenschap is bevoegd om overeenkomstig artikel 1189 Gerechtelijk Wetboek over te gaan tot de openbare verkoop van onroerende goederen die behoren tot een dergelijke nalatenschap.
3. Volgens artikel 1167 Burgerlijk Wetboek, kan een schuldeiser in eigen naam opkomen tegen handelingen die zijn schuldenaar verricht heeft met bedrieglijke benadeling van zijn rechten.
Een dergelijke pauliaanse vordering strekt tot vergoeding van de schade die de bedrieglijke verarming van de schuldenaar aan de schuldeiser berokkent.
De vergoeding van deze schade, ter zake van de bedrieglijke overdracht van een vermogensbestanddeel door de schuldenaar aan een derde-medeplichtige, bestaat in beginsel hierin dat die overdracht aan de agerende schuldeiser niet tegenwerpelijk is zodat hij tot executie op het overgedragen vermogensbestanddeel kan overgaan.
De niet-tegenwerpelijkheid heeft een relatieve werking en strekt slechts in het voordeel van de schuldeiser die de pauliaanse vordering met succes heeft ingesteld.
4. Uit het vorenstaande volgt dat indien een van de samenlopende schuldeisers een pauliaanse vordering heeft ingesteld waardoor de eigendomsoverdracht van een bepaald goed dat de overledene toebehoorde hem niet tegenwerpelijk is, zulks niet tot gevolg heeft dat dit goed tot het actief van de nalatenschap behoort waarvoor de curator bevoegd is om op te treden.
5. De appelrechters die oordelen dat de samenloop tot gevolg heeft dat de collectieve vereffening van de onbeheerde nalatenschap voorop staat zodat enkel de curator ten behoeve van de schuldeiser die met succes een pauliaanse vordering heeft ingesteld, kan overgaan tot uitwinning en op die gronden aan de curator de machtiging verlenen als bedoeld in artikel 1189 Gerechtelijk Wetboek, verantwoorden hun beslissing niet naar recht.
Het middel is gegrond.
Dictum
Het Hof,
Vernietigt het bestreden arrest, behoudens in zoverre dit het hoger beroep ontvankelijk verklaart.
Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van het gedeeltelijk vernietigde arrest.
Houdt de kosten aan en laat de beslissing daaromtrent over aan de feitenrechter.
Verwijst de aldus beperkte zaak naar het hof van beroep te Brussel.
(…)
