Artikel 59 van de Wet Rivierbevrachting voorziet, zoals de meeste transportrechtelijke regelingen, in korte verjarings­termijnen (zes maanden voor binnenlands vervoer, een jaar voor internationaal vervoer over de binnenwateren). Wanneer de vordering gesteund is op een misdrijf, bedraagt de verjaringstermijn echter drie jaar. Het hoeft dan ook geen verbazing te wekken dat een eiser, die de normale termijn van zes maanden/een jaar heeft laten verstrijken, op zoek gaat naar een of ander misdrijf dat hij de vervoerder ten laste zou kunnen leggen.

Daarbij wordt meer en meer gekeken naar “productwetgeving” (in de ruimste zin van het woord), en niet altijd zonder succes. Zo hebben bijvoorbeeld de Franse kustgemeenten die schade hebben geleden door de olievervuiling door de tanker “Erika” en die zich geconfronteerd zagen met de beperkingen van het CLC-Verdrag, de wetgeving inzake afvalstoffen ingeroepen om aldus te trachten een hogere schadevergoeding te bekomen dan wat mogelijk is onder het verdrag. Het Hof van Justitie heeft in zijn arrest van 24 juni 2008 (zaak C-188/07) de deur minstens op een kier gezet [2].

In casu beriepen de ladingbelanghebbenden zich in eerste instantie op de wet van 24 januari 1977 betreffende de bescherming van de gezondheid van de verbruikers op het stuk van de voedingsmiddelen en andere producten. Het kostte de eerste rechter en nadien het Hof weinig moeite om deze vordering af te wijzen, nu uit artikel 1 van deze wet duidelijk blijkt dat zij enkel van toepassing is op voedingsmiddelen voor menselijke consumptie, daar waar de lading soya pellets bestemd was voor verwerking tot veevoeder. Daardoor kwam het Hof ook niet toe aan de beantwoording van de vraag of een binnenschipper, die een lading voedingsmiddelen vervoert van punt A naar punt B, deze voedingsmiddelen “vervoert voor verkoop of levering”, en ze dus in de handel brengt in de zin van artikel 1, 3° van de wet van 24 januari 1977.

De ladingbelanghebbenden beriepen zich tevens op de wet van 11 juli 1969 betreffende de bestrijdingsmiddelen en de grondstoffen voor de landbouw, tuinbouw, bosbouw en veeteelt. Krachtens deze wet en haar uitvoeringsbesluiten is het verboden om, samengevat, gecontamineerde producten te gebruiken voor veevoeder. Diverse handelingen m.b.t. deze verboden producten, onder meer het vervoeren van verboden producten, worden zelf ook uitdrukkelijk verboden, en worden zelfs als misdrijf gekwalificeerd. Over het feit dat de lading soya pellets, in haar uiteindelijke conditie (gecontamineerd met water en gasolie), een verboden product was in de zin van de wet van 11 juli 1969 bestond weinig betwisting. De vraag is echter of een vervoerder, die een gezonde lading aan boord neemt, die vervolgens tijdens de reis gecontamineerd raakt, zich schuldig maakt aan het misdrijf van het in de handel brengen van een verboden product. Het hoeft geen betoog dat deze problematiek de hier besproken casus overstijgt: contaminatie kan zich evenzeer voordoen bij het transport van voedingsmiddelen voor menselijke consumptie, en in elke transportmodus.

Het hof te Gent oordeelt, o.i. volkomen terecht, dat het hier gaat om een opzettelijk misdrijf, waaraan de vervoerder zich enkel schuldig kan maken indien hij met kennis van zaken goederen vervoert die van meet af aan gecontamineerd waren. Er is m.a.w. strafrechtelijk opzet vereist: de vervoerder moet “wetens en willens” een verboden product vervoerd hebben [3]. Wanneer tijdens de reis contaminatie optreedt (door een schadegeval, een gebrek in het schip, enz.) is aan deze voorwaarde niet voldaan.